Şişe mi Kartuş mu?





Yaz sıcaklarının ortalığı cehenneme çevirdiği, trafik çilesinin şehri yaşanmaz hale getirdiği bu günlerde yoldan geçen birine "Dolmakaleminde kullanmak için şişe mürekkebi mi tercih edersin yoksa kartuşu mu?" diye sorsanız, ekseriyetle alacağınız yanıtın benim buraya yazabileceğim türden olmayacağına eminim. Ama biz kalem/defter/mürekkep tutkunları için hayat başka bir mecrada akar. Ve o mecrada sorunlar "normal" (buna sıradan da diyebilirdim ancak dememeyi tercih ediyorum) hayatın sorunlarından çok daha farklıdır. İşte bu nedenle, yeri ve zamanı mıdır diye düşünmeden "şişe mi kartuş mu?" tartışmasına dalıyorum.

Öncelikle tartışma konumuzla ilgili internetten edindiğim bazı bilgileri vereyim. Dolmakalem mürekkebinin tarihi, doğal olarak en az dolmakalem kadar eski. Yani 10. yy'a kadar uzanıyor [1]. Halen dolmakalemlerimizde kullandığımız su bazlı mürekkep 19. yy'da üretilmeye başlanıyor ve pek de değişmeden günümüze kadar aynı şekilde devam ediyor [2]. Değiştirilebilir kartuşlu mürekkep sistemine sahip ilk dolmakalem patenti 25 Mayıs 1827'de Fransa'da alınıyor [1]. Bundan sonra, farklı ülkelerde farklı tipte kartuşlu dolmakalemler için alınan patentler birbirini izliyor [3]. Ancak bildiğimiz anlamda tek kullanımlık cam veya plastik kartuşun yaygın olarak piyasaya sürülmesi için 1950'li yılları beklemek gerekiyor. Kısa sürede büyük kabul gören bu yenilik, aynı döneme denk gelen tükenmez kalemin ortaya çıkmasıyla biraz perdelense de, pratik ve temiz bir kullanım şekli sunduğu için yaygınlaşmaya devam ediyor [1,4,5]. Günümüzde şişe mürekkep üreten neredeyse bütün firmalar, aynı mürekkepleri kartuşların da içine koyuyorlar. Ancak Noodler's mürekkebi üreten Luxury Brands firması, ekonomik olarak şişe mürekkebe nazaran dezavantajlı olması ve çevreye verdiği zararlar nedeniyle dolmakalem kartuşu üretmeyi reddediyor [6].

Ebatlara ve mürekkep miktarına bakıldığında, pek çok üretici Avrupa tipi standart (uluslararası da deniyor) kartuşu tercih ederken, Parker, Lamy, Sheaffer, Cross ve Waterman gibi büyük üreticiler kendilerine has kartuş tipleri oluşturmuşlar. Ancak bunlardan bazılarının da birbirleri ile uyumlu olduklarını belirtmekte fayda var. Standart kartuşun kısa tipi (38 mm) 0.75 mm mürekkep kapasitesine sahipken, uzun tipi (72 mm) 1.45 ml mürekkep alabiliyor. Şişelere gelince, içindeki mürekkep miktarları hepimizin bildiği gibi 15 ml'den başlayıp yukarı doğru çıkıyor. Ülkemizde sanırım en yaygın kullanılan miktar 35 ml, ancak 50 ve 62.5 ml'lik şişelere de sıklıkla rastlamak mümkün.

Bu bilgileri verdikten sonra tartışmamızın özüne gelelim. Bir dolmakalem tutkunu olarak her ikisini de kullanmak makul, ve hatta neredeyse hepimiz için geçerli olanı. Ancak hangisi daha tercih edilebilir bir seçenek sorusuna cevap vermek istersek, her iki seçeneğin artı ve eksilerini belirlemek gerekiyor.

Şişelenmiş mürekkep uzun dönemde kartuşa nazaran çok daha ekonomik, ayrıca daha fazla renk seçeneğine sahip. Kimin ürettiğine bakmadan her marka ve model dolmakalemle kullanmanız mümkün. Doldururken dolmakalemin içinde oluşan mürekkep hareketi, kalemde az da olsa bir temizlenme sağlıyor. Neredeyse her biri ayrı bir tasarım harikası çevre dostu cam şişelerin yarattığı estetik duygusu ise inanılmaz. Son zamanlarda yaygın bir ilgi alanı da, farklı renkte mürekkepleri birbirleri ile karıştırarak yeni renkler elde etmek. Pratikte bunu sadece şişe mürekkepler ile yapabileceğinizi yazmama gerek var mıydı bilmiyorum. İşte şişe mürekkebin avantajları bunlar. Uzun yolculuklar için taşınmalarının zor ve riskli olması, açık güneş ışığına maruz kaldıklarında veya uzun süre kullanılmadıklarında özelliklerini yitirebilmeleri, saklama koşullarının kartuşlara nazaran daha fazla itina gerektirmesi ise en önemli dezavantajları. Kaleminizi doldururken elinize mürekkep bulaşmasını ben bir dezavantaj olarak görmüyorum (bu sizi öldürmez, yıkarsanız geçer. Hem denizden korkan gemiye binmez değil mi?), ancak bu durumu dezavantaj olarak görenlerin de olabileceğini kabul ediyorum.

Kartuşlara gelince; hemen her yerde bulunabilmeleri, pratik ve temiz kullanımları, kolay taşınmaları ve saklanmaları en önemli avantajları. Çoğunluğu plastikten yapıldığı için çevreye verdikleri kalıcı zararlar, her tip ve model dolmakalemde kullanımı engelleyen standart olmayan tipleri, uzun dönemde aynı miktarda şişe mürekkebe göre çok daha pahalıya gelmeleri ise en önemli dezavantajları olarak sayılabilir. Gerçi son dezavantajı, şişe mürekkepleri bir enjektör vasıtasıyla kartuşlara doldurarak gidermeniz de mümkün.

Şüphesiz yukarıda saydıklarımın hemen hemen tamamı nesnel nedenler. Ama ben biliyorum ki, hayatın her alanında olduğu gibi, bu konuda da seçimler daha çok öznel nedenlere dayanıyor. Uzun süredir hem kartuş hem de şişe mürekkep kullanan biri olarak, artık yavaş yavaş sadece şişe mürekkep kullanımına yöneldiğimi söyleyebilirim. Bu tercihimin nedeni, hem şişe mürekkebin dolmakaleme daha yakıştığını, onunla daha fazla bütünleştiğini düşünmem, hem de çocuklarıma daha az çevre sorunları olan bir dünya bırakma gayretim. Ya siz hangi nedenlerle, hangisini seçiyorsunuz? Bu konudaki düşünceleriniz eminim herkesin ilgisini çekecektir.


Kaynakça:

[6] http://noodlersink.com/"why-does-noodlers-fill-the-bottles-so-full"/


Yorumlar

  1. Çoğunlukla kartuş kullansam da mürekkebi çok seviyorum. Yeni mürekkep doldurduğum kalemle yazmayı çok seviyorum. Ancak pratik olması sebebiyle kartuş daha kullanışlı gibi geliyor. Mürekkep kullanmamın en önemli nedenlerinden biri de(evet çok renk çeşidi olmasına rağmen) fazla renk çeşidinin bulunabilirliği çok zor. Genelde Mavi, siyah ve kırmızı. Güzel bir yazı olmuş elinize sağlık..

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. bende mürekkepleri karıştırarak yeni renkler elde etmeyi seviyorum özellikle kahverengi tonları çok yakışıyor

      Sil
  2. Kartuşa şişe mürekkep dolduruyorum ben de. Çünkü senin de bahsettiğin gibi, pratik. Mürekkep şişelerim çalınır (Paranoyaklık, kabul ediyorum), işyerinde kırılır, aniden dolduramam diye evdee doldurup gidiyorum.

    Mürekkebe ve dolmakaleme ilgimizden ötürü zaten uzaylı gibi karşılanıyoruz, bir de mürekkepleri çıkarıp saatlerce doldursam nasıl tepki alırdım kim bilir:)

    Ama umutluyum, bu bulaşıcı bir hastalık; yayacağız:)

    Not: Mürekkep lekesine kurban olurum.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ben de dolmakalem ile yazmayı seviyorum.Ama çevremde dolmakalem kullanan kimse yok. Mürekkepleri bile internet üzerinden temin edebiliyorum.Ama bu kültürü çok seviyorum.

      Sil
  3. tavsiyeleriniz için teşekkürler ben lamy nin turkuaz renginden vaz geçemiyorum şişe mürekkeplerde kullanmama rağmen lamy nin turkuazı benim insiyalim gibi oldu hatta yazdıklarıma bakmadan mürekkebin renginden kağıdın benden olduğunu anlar oldular.
    Bence dolma kalem kullanmak alışkanlıktan çok keyif
    Bırakın mürekkep jakuzi köpüğü gibi aksıııın gitsin.

    YanıtlaSil
  4. Merhaba osmiroid marka dolma kalemde edindim bir tane içinden küçük tip kartuş çıktı. uzun yani büyük tip kartuş kullanmak istiyorum.önereceğiniz başka bir markada olur ne alayım.

    YanıtlaSil
  5. Dolum yapmak önemli. taşmaması lazım :)

    YanıtlaSil
  6. benim merak ettiğim bir hususu var... kartuşlu dolma kaleme daha sonra piston alıp takmaya denersek uyar mı uymaz mı?

    YanıtlaSil
  7. Ben de şişe mürekkebinden yanayım, üstelik döniüştürücü kalemler yerine Pelikan gibi kendinden pistonlu kalemleri daha çok seviyorum. Pompalı kalemler bana yarım gibi geliyor. Diğerlerinde ise bir bütünlük var.

    YanıtlaSil
  8. iyi geceler arkadaşlar aranızda yeniyim. sormak istediğim bişey var. ben epoxy resin ve ahşap işleme ile uğraşıyorum. kendi dolma kalemimi yapmak istiyorum ancak iç mekanizmasını internette bulamadım. genelde çin kaynaklı sitelerde var. türkiyede nerde bulabilirim. yardımcı olursanız sevinirm. ancak foruma devamlı giremeyebilirim. bilgisi olan arkadaşlar mail atarsa çok mutlu olurum. iyi geceler. onurtavukcu@hotmail.com

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Scrikss Model 33 Dolma Kalem

Jinhao X750